Археолошки дневник vol.2.1/2 ©

Archive for the ‘Антропологија’ Category

И пред Старата железничка станица на Скопје, постоела Стара железничка станица на Скопје. Оваа оригинална Стара железничка станица на Скопје била пуштена во употреба во август 1873г., во времето на Отоманската империја. Возовите сообраќале на трасата Солун-Скопје-Митровица, во должина од 243 км. Пред пробивот на Солунскиот фронт, преку оваа железничка станица се опслужувале линиите: Гевгелија-Велес-Скопје; Скопје-Куманово-Табановце; Скопје-Волково-Генерал Јанковиќ и теснолинејката Скопје-Охрид. Од тој период во архивите се останати голем број на црно-бели фотографии, но и разгледници во боја. На една таква стара разгледница може да се види главниот влез на станицата, а одзади се наоѓале железничките линии. Архитектурата на објектот пред кој се наоѓаат тревници е со белези од неокласичен карактер.

На скопската железничка станица доаѓале и заминувале многу луѓе. Еден од нив ќе остави трага на животот во градот Скопје и формирањето граѓанска класа помеѓу двете светски војни (1918-1941). Светот подоцна ќе го запозне како Гркот Зорба – лик од истоимениот мега популарен грчки филм.

Пролетта 1922 г. на старата железничка станица во Скопје, од возот кој стигнал од Солун, слегол еден мустаќлија. Додека носачите од поштенскиот вагон го истоварале неговиот багаж, непознатиот кај отправникот на возовите се распрашувал каде се наоѓа хотелот „Ловец“. Откако слушнал дека се наоѓа во близина на станицата, дојденецот, кој за сето тоа време за рака држел 10-годишно девојче, им ја кажал адресата на носачите и тргнал по улицата Крал Петар која почнувала речиси од перонот. Ни првите шетачи кои биле измамени од сонцето на скопската улица ни човекот покрај кој потскокнувала неговата симпатична љубимица Екатарина не можеле да сонуваат дека триесетина години подоцна токму тој ќе стане јунак на славниот роман на Никос Казанѕакис.

Миле Раденовиќ | 70 години од смртта на Гркот Зорба

Поради унапредување на железничкиот сообраќај во 1937., овој објект бил намерно срушен. На негово место бил удрен камен-темелник на нова железничката станица која била пуштена во работа во 1940. и била најубава на Балканот во тоа време.

Овој втор објект ќе биде срушен со катастрофалниот земјотрес од 1963. и денеска е Музеј на град Скопје, но кај мештаните засекогаш ќе остане познат под топонимот – Старата железничка станица на Скопје.

#моеСкопје #Центар  

Порталот на ,,Учителската школа во Скопје” е еден од оние споменици кои го затреперуваат срцето до болка. Не потсетува на миговите кога во едно прекрасно јулско утро во 1963 год. за многу Скопјани престанал детскиот џагор, маалските дружби, боемските вечери и животот, по страшниот земјотрес којшто физички ќе разори скоро 80% од некогашното старо Скопје.

На вебсајтот од научниот проект “Градот Скопје и формирањето  граѓанска класа помеѓу двете светски војни (1918-1941) – од етнолошки аспект”, запишано е дека д-р Хранимир Јоксимовиќ во 1932 година вака ја опишал зградата на Учителската школа:”…Учителската школа е на многу убаво место, оддалечена од сообраќај, прашина и врева. Самата зграда е опкружена со убав парк и простран училишен двор, потполно одговара на хигиенските услови. Таа располага со многу пространи и светли одделенија употребени за разни потреби. На третиот кат на зградата се наоѓаат здрави, пространи и сончеви простории (спални). Храната е многу добра. Покрај трите главни оброци, сите деца добиваат ужина, а слабокрвните деца добиваат и една шницла….” (од книгата Хигиенске социјалне и просветне прилике у скопским школима и програм рада будучности, Штампарија Драг. Грегорича, Скопље 1932 год.)

Многу убаво ја помнам зградата. Беше Учителска школа “Никола Карев”. Во јуни 1963 полагав приемен испит во таа зграда, иако бев првенец на генерацијата во “11 Октомври”. Имено, за да те примат во средна Учителска, се полагаше македонски, музичко и физичко; всушност, се проверуваше јасната дикција, музикалноста и координацијата во простор. На 26-ти јули зградата се сруши. Немаше три црвени, туку падна сè освен порталот што стои до денес, и каде моите ќерки се сликаа по склучувањето брак. Ние, новозапишаните ученици, како и постарите, бевме вклучени во расчистувањето, а подоцна во подигањето времени објекти за преименуваното училиште, Педагошка гимназија “Никола Карев”. бараките беа во Карпош 2, сè до изградбата на Гимназијата “Никола Карев”. Имено, Педагошката гимназија се трансформира во обична гимназија.

Изјава на д-р Екатерина Бабамова
професор во пензија при ,,Катедрата за англиски јазик и книжевност” (УКИМ)

На старите разгледници може да се забележи убавината и грандизоноста на објектот кој настрадал два пати во поплави од Вардар (1935 и 1962) и комплетно бил срушен со земјотресот од 1963.

Денеска од ,,Учителската школа во Скопје” (~1890г.) останат е само порталот од влезната врата кој се наоѓа во дворот на општина Центар. Може да се види ако се пристапи од страната на кафулето Ван Гог и во тој случај се наоѓа веднаш позади општинските бараки, во дворот на некогашното ,,Матично”. Од општина Центар во ниту еден период од денот или неделата не прават проблем доколку некој сака да го види и/или фотографира.

Порталот на ,,Учителската школа во Скопје” оставил видлива трага за многу работи кои се од особена важност за историјата на градот Скопје. Денеска објектот е културно наследство на Република Македонија заштитен со закон.

#моеСкопје #ДебарМаало